Het voordeel van de twijfel
11:00 – 11.45 GROTE ZAAL Openingslezing
Dr. Tim de Mey is assistent professor theoretische filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is de auteur van het VWO-examenthema ‘Het voordeel van de twijfel’. www.timdemey.nl
“Kritisch zijn is in de eerste plaats zelfkritisch zijn. Het is durven twijfelen aan de eigen overtuigingen, over hoe de wereld in elkaar zit, over wat we moeten doen en laten en over hoe we met elkaar en de wereld moeten omgaan. Niet zomaar genoegen nemen met oppervlakkige psychologische bevrediging die schijnbaar opgeheven twijfel bij gelegenheid lijkt te bieden maar onvermoeibaar door blijven twijfelen totdat de onderliggende filosofische problemen beantwoord zijn.”Tim de Mey
Mondiale Rechtvaardigheid: De actualiteiten & discussie
11:00 – 11.45 MIDDENZAAL Openingslezing
Drs. Yoram Stein is docent filosofie op Montessori Lyceum Amsterdam en schrijft een proefschrift over Spinoza aan de universiteit Leiden. Havisten kennen hem van zijn youtubefilmpjes over mondiale rechtvaardigheid.
Drs. Martin Struik is docent filosofie op het Luzac College en Luzac Lyceum (Amsterdam) en het Oostvaarders College (Almere) en is medeorganisator van Agora.
Wat zijn onze plichten ten aanzien van armoede en nood elders in de wereld? Struik & Stein verzorgen een interactief college over het havo examenthema Mondiale Rechtvaardigheid. Via kahoot kunnen leerlingen hun kennis tonen, standpunten innemen en deelnemen aan een prikkelende discussie.Vriendschap & privacy in het digitale tijdperk
14.00 – 15.00 KLEINE ZAAL 1 Tweede ronde
Marjolein Lanzing is techniekfilosoof. Ze onderzoekt de betekenis van het Zelf in het huidige digitale tijdperk, oftewel, ze denkt na over hoe technische ontwikkelingen op het digitale vlak onze normen en waarden beïnvloeden en veranderen, met name met betrekking tot onze ideeën over privacy.
“Tijdens mijn onderzoek ontdekte ik dat doordat steeds dezelfde informatie ongefilterd aan honderden zeer uiteenlopende Facebookvrienden (van je tante, tot je werkgever, tot een uit het oog geraakte basisschoolvriendin) wordt gedeeld, ook ideeën over intimiteit oprekken. Buiten Facebook heb je verschillende cirkels van intimi, en verschillende gradaties waarop intimiteiten en informatie worden gedeeld. Facebook heft deze grenzen als het ware op.”Uit Facebookvriendschap een scriptie van Marjolein LanzingCommunicatie – politiek mens en dier
12.00 – 13.00 MIDDENZAAL Eerste ronde lezingen en workshops
Eva Meijer kan bijna alles: ze is kunstenaar, filosoof, schrijver en singer-songwriter. Vorige maand kwam haar boek “Dierentalen” uit, een boek over talen van dieren en de vraag wat taal eigenlijk is. Aan de Universiteit van Amsterdam werkt Eva aan een proefschrift over de politieke stem van dieren.
In haar lezing bespreekt ze de rol die taal speelt in het denken over niet-menselijke dieren. In de filosofische traditie wordt taal vaak gezien als zuiver menselijk, en veel filosofen betogen zelfs dat taal is wat ons als mensen definieert. Recent empirisch onderzoek stelt ter discussie dat mensentaal zo speciaal is. Dit heeft consequenties voor hoe we over onze relaties met dieren denken, hoe we over taal denken, en hoe we over ‘de mens’ denken. We moeten dus kritisch kijken naar bestaande denkbeelden. Nadenken over gemeenschappelijke talen kan ons ook helpen op een andere manier met dieren om te gaan. Dat is niet alleen theoretisch interessant, maar ook hard nodig omdat hun sociale positie momenteel nogal belabberd is.
Ecohumanisme
12.00 – 13.00 GROTE ZAAL Eerste ronde lezingen en workshops
Dr. Floris van den Berg is universitair docent aan de Universiteit Utrecht. Hij schreef onder andere de volgende filosofische werken: Hoe komen we van religie af? (2009), De vrolijke veganist – Ethiek in een veranderende wereld. (2013) en onlangs Beter Weten: Filosofie van het ecohumanisme (2015, zie hier een boekinterview van het Humanistisch Verbond).
Ecohumanisme breidt het humanisme uit naar niet-menselijke dieren en toekomstige generaties. Ecohumanisme omvat alle thema’s en emancipatieprogramma’s van het humanisme, maar breidt dat uit door het anthropocentrisme (waarin de mens centraal staat) te vervangen door sentiëntisme. Sentiëntisme stelt het vermogen om te kunnen lijden centraal. De titel van mijn boek is Beter weten omdat heel veel mensen het niet beter weten. Gelovigen weten het niet. Vleeseters weten het niet. Kortom, het merendeel van de mensheid is immoreel en verward.Quantummechanica en de grenzen van kennis
14.00 – 15.00 GROTE ZAAL Tweede ronde
Dr. rer. nat. Patrick González is natuurkundige en als postdoctoral fellow verbonden aan het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis. Hij is gespecialiseerd in quantummechanica, maar zijn interesse waaiert uit naar logica en grondslagen van de wiskunde.
Uit het dubbele-spleet experiment blijkt dat, naast licht, ook materie zowel golf- als deeltjeseigenschappen vertoont. Schrödingers kat is dood noch levend. Metingen aan verstrengelde deeltjesparen gooien onze noties over individualiteit en realiteit overboord. Er bestaan onbeslisbare quantumproblemen. Valt de werkelijkheid nog te begrijpen of stuiten we hier op de uiterste grenzen van ons begrip van de werkelijkheid?Debattraining & debatvoorronde
15.00 – 15.45 GROTE ZAAL Derde ronde
Drs. René Wiering is afgestudeerd politicoloog, geschoold filosoof en getraind en gepassioneerd debater. Als docent maatschappijleer en trainer van diverse debatteams is hij al 15 jaar bezig om leerlingen de fijne kneepjes van het debat bij te brengen. Een aantal leerlingenteams door Wiering getraind, heeft successen gehaald met als hoogtepunt het nationale kampioenschap van de ‘Op weg naar het Lagerhuis’-competitie in 2014. Daarnaast geeft hij regelmatig trainingen aan organisaties. Zie de website: http://www.debat-meester.nl
In Wierings masterclass debatteren leer je:
- na te denken over maatschappelijke kwesties en in die kwesties stelling te nemen
- je te presenteren en je standpunt goed onder woorden te brengen
- te argumenteren en anderen te overtuigen van je gelijk
- te reageren, dus ook goed te luisteren naar wat de ander voor argumenten aandraagt
Over feminisme
14.00 – 15.00 KLEINE ZAAL 2 Tweede ronde
Eva Groen-Reijman werkt aan de Universiteit van Amsterdam aan haar promotie, die gaat over de werking van democratie. Daarnaast werkt ze voor GroenLinks in Amsterdam. Voor ons verzorgt ze een workshop over feminisme: is het nog nodig om verschil te maken tussen mannen en vrouwen?
Is het nog nodig om verschil te maken tussen mannen en vrouwen?Over Thomas Reid en het direct realisme
14.00 – 15.00 MIDDENZAAL Tweede ronde
Dr. R.P. Bosch is filosofiedocent en auteur van onder andere 84 namen – Een filosofiegeschiedenis dat wel ‘het eigentijdse antwoord op De wereld van Sofie’ is genoemd. Een van zijn specialiteiten is het werk van Thomas Reid.
Lezing over Thomas Reid
Een van de primaire teksten uit de VWO-examenbundel „Het voordeel van de twijfel” betreft Thomas Reids verdediging van het direct realisme en zijn verwerping van de Theory of Ideas. Bosch zal de bredere context van de tekst en de hoofdlijn van Reids argument weergeven zodat de primaire tekst – en de bijbehorende eindtermen – beter op hun plaats vallen. Een element dat naar voren zal komen is de religieuze achtergrond van het direct realisme en het uitgangspunt van het gezond verstand dat Reid hanteert.
Schrijfworkshop filosofisch essay
12.00 – 13.00 KLEINE ZAAL 2 Eerse ronde lezingen en workshops
Joan de Ruijter is docent filosofie aan het Vierde Gymnasium in Amsterdam, en aan de Hogeschool voor Toegepaste Filosofie. Naast haar werk op school geeft ze lezingen over de filosofie van onderwijs en opvoeding, filosofische films, de filosofie van het reizen en didactiek. Ook leidt ze workshops over debatteren en essay-schrijven. Sinds 2001 is ze bestuurslid van de Vereniging Filosofiedocenten in het Voortgezet Onderwijs (VFVO) en hoofdredacteur van het blad van deze vereniging: Spinoza.
Voor ons verzorgt ze een workshop “Hoe schrijf ik (snel) een filosofische column”.
Over vluchtelingen
15.00 – 15.45 MIDDENZAAL Derde ronde
Yolande Jansen is hoogleraar van ‘humanisme in relatie tot religie en seculariteit’ bij de VU. Daarbij doet ze onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam, over wat de multiculturele samenleving betekent voor hoe wij denken, en is ze redacteur van Krisis, tijdschrift voor actuele filosofie.
In haar workshop gaat zij in op de manier waarop Europa omgaat met de vluchtelingen die nu naar ons toe komen, en wat dat over Europa (en over ons) zegt.
Workshop helder denken over grenzen
14.00 – 15.00 KLEINE ZAAL 3 Tweede ronde
Kees Kraaijeveld is de oprichter en directeur van de Argumentenfabriek. Hij schreef samen met Suzanne van Weusten het boek De gids voor helder denken, een handleiding in gestructureerd denken en argumenteren zonder redeneerfouten. Met de Argumentenfabriek en Denkacademie helpt hij mensen nadenken over complexe vragen.
Wat zijn de argumenten voor en tegen het sluiten van de Nederlandse grenzen voor niet-Europese vluchtelingen?Een workshop Helder Denken waarin je samen argumenten gaat bedenken over deze actuele kwestie. Kees begeleidt het denkproces en samen maken jullie een argumentenkaart waarop de belangrijkste argumenten voor en tegen het sluiten van de grenzen staan.De grenzen van oneindigheid
15.00 – 15.45 KLEINE ZAAL 1 Derde ronde
Frank Veltman is emeritus hoogleraar Logica & Cognitiewetenschap aan de universiteit van Amsterdam. Het merendeel van zijn werk ligt op het grensgebied van logica en taalkunde en is nogal technisch van aard. Momenteel schrijft hij een boek over de werking van vooroordelen, logisch gezien.
Wie over het begrip ‘oneindig veel’ nadenkt, raakt makkelijk in verwarring. Bestaat er werkelijk zoiets als ‘het oneindige’, of is het iets onbereikbaars, iets dat alleen ‘in potentie’ bestaat — hoe lang je ook doortelt, je komt er nooit. Bestaat er zoiets als oneindig plus 1? Of oneindig vaak oneindig veel? En is dat dan méér dan oneindig? Over dit soort vragen hebben veel filosofen zich het hoofd gebroken. Sinds Georg Cantor (1845 – 1918) bestaat er enige consensus over het begrip. Frank Veltman zal proberen te laten zien hoe mooi Cantors analyse in elkaar zit.
Godsbewijzen
12.00 – 13.00 KLEINE ZAAL 1 Eerste ronde lezingen en workshops
Drs. Jaron Schoone is docent filosofie op het Berlage Lyceum. Als wetenschapsfilosoof was hij actief op het advocatenkantoor Knoops en Partners Advocaten. Schoones specialiteit betreft biologische en astrofysische theorieën van Intelligent Design. Op dit moment doet Schoone onderzoek naar meta-ethiek, specifiek naar de metafysische fundering van de moraal.
Een interactief college over Godsbewijzen.Is godsgeloof volkomen irrationeel of juist rationeel? Jaron Schoone demonstreert aan de hand vaan drie Godsbewijzen die de klassieke regels van de logica volgen dat geloof in het bestaan van God niet alleen rationeel maar zelfs onvermijdelijk is. Aan de leerlingen om te controleren of de premissen inderdaad waar zijn en de redenering geldig. De Godsbewijzen betreffen het kosmologisch, teleologisch en moreel argument voor het bestaan van God. Na elk Godsbewijs volgt er een ronde van vragen en mogelijkheid tot kritiek op het betreffende bewijs.
Jodendom en Islam
15.00 – 15.45 KLEINE ZAAL 2 Derde ronde
Anna Blijdenstein schrijft aan de Universiteit van Amsterdam een proefschrift over religiekritiek, en Moslims en Joden in het publiek debat. Ze geeft een workshop over Jodendom en Islam in de Verlichting.
Anna Blijdenstein stelt in haar workshop het vraagstuk aan de orde hoe Verlichtingsdenkers schreven over Jodendom en Islam. Zie je hun argumenten en ideeën terug in hedendaagse debatten over religie in de Nederlandse samenleving?Meer informatie over Anna’s onderzoek vind je op de website van de UvA